Antimicrobiële resistentie en infectiepreventie voor huisartsen­praktijken

FTO’s juist antibiotica-gebruik

Antibioticaresistentie is een wereldwijd probleem. De verwachting is dat in 2050 jaarlijks 10 miljoen mensen overlijden aan de gevolgen van ABR. De meeste antibiotica worden voorgeschreven door de eerste lijn (in absolute getallen). Huisartsen zijn voor GAIN dan ook belangrijke partners om ABR tegen te gaan. Onze ambitie is dat iedere huisartsenpraktijk in de GAIN-regio elke twee jaar een FTO organiseert rondom antibiotica.

• FTO via GAIN en aanmelden

  GAIN biedt een divers aanbod aan FTO’s rondom antibioticagebruik aan. Wij dragen de kosten die aan een aantal FTO’s verbonden zijn. Wil je één van onderstaande FTO’s organiseren? Laat het ons weten!

  Je kunt dit doorgeven via secretariaat@zorgnetwerk-gain.nl.

  Benieuwd naar meer? Lees dan de flyer.

  We horen het ook graag als er langs een andere weg een FTO rondom antibioticaresistentie georganiseerd is. Zo krijgt GAIN zicht op het aantal FTO’s binnen ons netwerk: belangrijke informatie voor de volgende subsidieronde en dús voor onze gezamenlijke ambitie.

• SABEL: Spiegelinformatie gekoppeld aan ICPC-codes

  Hoe scoort jouw huisartsenpraktijk in het voorschrijven van antibiotica tegenover andere praktijken? En hoe presteer je vergeleken met landelijke benchmarkgegevens? Het SABEL FTO koppelt je eigen voorschrijfcijfers aan ICPC-codes. Dat geeft inzicht!

  Focus van het FTO

  In het SABEL FTO behandelt een huisarts-expert de volgende onderwerpen:

  • Hoeveel antibiotica schrijft jouw praktijk voor bij luchtweg-, urineweg- en huidinfecties?
  • Hoe verhouden die cijfers zich tot de aantallen van de praktijken in jouw FTO-groep en tot de landelijke benchmarkwaarden?
  • Is de keuze voor antibiotica conform richtlijn?
  • Achtergronden rond voorschrijven van antibiotica bij veelvoorkomende infecties;
  • Basiskennis over het ontstaan en verspreiden van antibioticaresistentie (ABR);
  • Communicatie met patiënten over al dan niet voorschrijven van antibiotica;
  • Casuïstiek;
  • Lokale resistentiecijfers (optioneel, als een arts-microbioloog beschikbaar is).

  Tijdsinvestering

  Het FTO duurt 1,5 tot 2 uur.

  Voorbereiding

  Vóór het SABEL FTO wordt informatie uit het HIS verzameld. Je geeft toestemming voor data-extractie door VIP calculus. De ICPC codes en antibioticavoorschriften worden geanonimiseerd geëxtraheerd. Een speciaal opgeleide huisarts-expert  beoordeelt de gegevens en verzorgt het FTO. Deze data-extractie duurt ca. zes weken; GAIN draagt de kosten.

  Aanmelden en meer informatie

  Wil je jouw FTO-groep aanmelden of heb je vragen? Neem contact op met het secretariaat.

• Escape-spel & e-learning antibioticaresistentie

  Ben je huisarts of apotheker en wil je een verbeterslag maken in het voorschrijven van antibiotica? Met de e-learning en het escape-spel van GAIN doe je dat op een leuke manier.

  Focus van het FTO

  • Inzicht in de risico’s van antibioticaresistentie.
  • Kennis van de werkingsmechanismen van antibiotica en het ontstaan van resistentie.
  • Begrip van de antibioticakeuzen in NHG-standaarden.
  • Escape-spel (digitaal of fysiek): oefening in doelmatig voorschrijven van antibiotica (met name UWI en LWI).
  • Reflectie op eigen spiegelinformatie.

  
  Tijdsinvestering

  Het FTO duurt 1,5 uur. Vooraf volgen alle deelnemers afzonderlijk de e-learning; dit kost ongeveer 1 uur tijd.

  Voorbereiding

  Vóór het FTO verzamel je informatie uit het HIS. De gegevens zijn nodig voor de reflectie op de eigen spiegelinformatie. Er staan instructies hoe je deze data-extractie zelf kan uitvoeren. Dit FTO is gratis beschikbaar.

  Meer informatie

  Benieuwd naar meer? Lees dan de flyer of ga meteen aan de slag. Houd er rekening mee dat je moet inloggen bij IVM vóór je toegang krijgt tot het instructiemateriaal.

• FTO Antibiotica-allergie: over onterechte allergieregistratie en de gevolgen

  Veel te vaak worden antibiotica-allergieën geregistreerd als potentieel levensbedreigende type I-allergie. Maar liefst 90% van die registraties is onterecht. Dat leidt tot minder behandelopties en meer antibioticaresistentie. Dit FTO richt zich op het verminderen van onterechte antibiotica-allergieregistraties in de eerste lijn. 

  Focus van het FTO

  • Onderscheiden van bijwerking, allergie en overgevoeligheid.
  • Herkennen en registreren van een nieuwe antibiotica-allergie.
  • Evalueren en opschonen van bestaande registraties.
  • Onterechte registratie voorkomen door heldere afspraken.
  • Blootleggen belangrijkste aandachtspunten in de praktijk, via kennistoets en casuïstiek.
  • Spiegelen eigen beleid aan beleid van andere praktijken.

  
  Tijdsinvestering

  Het FTO duurt 1,5 tot 2 uur.

  Aan de slag

  De FTO-module Antibiotica-allergie is gratis beschikbaar.

• FTO Antibioticabeleid bij kinderen: Behandelbeleid en communicatie met bezorgde ouders

  Terughoudend antibioticabeleid bij kinderen is niet altijd even makkelijk. Je krijgt te maken met bezorgde ouders die het liefst zien dat hun kind morgen weer beter is. En voor jonge kinderen gelden soms andere eerste keus-antibiotica dan bij volwassenen. Het FTO Antibioticabeleid bij kinderen wordt je kosteloos aangeboden door het IVM (Instituut Verantwoord Medicijngebruik).

  Focus van het FTO

  • Hoe ga je om met de vraag van ouders om een antibioticum voor hun zieke kind?
  • Welk antibioticum kies je bij welke bacteriële aandoening?
  • Handel je in de praktijk volgens de laatste richtlijnen?

  
  Tijdsinvestering

  Het FTO duurt 1,5 uur.

  Aan de slag

  De FTO-module Antibioticabeleid bij kinderen is gratis beschikbaar via de website van het IVM. Houd er rekening mee dat je moet inloggen vóór je toegang krijgt tot het instructiemateriaal.

• Antibiotica bij urineweginfecties: diverse FTO’s voor verschillende patiëntgroepen

  Bij urineweginfecties (UWI) wordt het vaakst afgeweken van de voorschriftrichtlijnen voor antibiotica. De keuze van de behandeling hangt bovendien af van het type patiënt. Het IVM (Instituut Verantwoord Medicijngebruik) ontwikkelde 3 verschillende FTO-modules en een handleiding:

  • Module over UWI, gebaseerd op de NHG-standaard 2020.
  • Module over UWI bij kwetsbare ouderen, gebaseerd op de NHG- en Verenso-richtlijnen.
  • Module over UWI binnen verpleeg- en verzorgingshuizen (inclusief diagnostiek).
  • Handleiding met een verdieping voor het werken met prescriptiegegevens over UWI.

  Tijdsinvestering

  Deze FTO’s duren 1,5 uur.

  Aan de slag

  De modules en handleiding zijn gratis beschikbaar via de website van het IVM. Houd er rekening mee dat je moet inloggen vóór je toegang krijgt tot het instructiemateriaal.

Hygiëne en infectiepreventie in de huisartsen- praktijk HIP in de HAP

Wat is het doel van HIP in de HAP?

Het project hygiëne en infectiepreventie in de huisartsenpraktijk (HIP in de HAP) heeft tot doel de infectiepreventie in de eerste lijn te verbeteren. Hierdoor worden zorginfecties voorkomen en kan antibioticaresistentie worden tegen te gaan. We hebben het over handhygiëne, persoonlijke beschermingsmiddelen, scheiding ‘schoon’ en ‘vuil’ en afvalstromen. Ook gaat het over reiniging, desinfectie en sterilisatie van instrumentarium. Waar kun jij als zorgverlener winst halen? Wij brengen de sterke en zwakke punten in je huisartsenpraktijk in beeld. Zo weet jij waar je staat. Vervolgens ga je zelf aan de slag met onze ondersteuning. Wij bieden 10 verbetertrajecten, kosteloos (subsidie Rijksoverheid) aan in 2024 aan huisartsenpraktijken in onze regio.

Dit project is een samenwerkingsverband tussen de zorgnetwerken Rezisto en GAIN, uitgevoerd door projectmedewerkers van meerdere betrokken GGD’en en medewerkers uit de huisartsenpraktijk.

• Waarom doen we dit?

  Huisartspraktijken ontvangen dagelijks patiënten met infecties.  Infecties worden veroorzaakt door micro-organismen, zoals bacteriën en virussen. Infecties met resistente bacteriën zijn moeilijk te behandelen. Ook zijn steeds vaker mensen drager van een resistente bacterie, zonder daar ziek van te zijn. De verspreiding van resistente bacteriën leidt ertoe dat steeds meer kwetsbare mensen blootgesteld worden en het aantal moeilijk of niet te behandelen infecties toeneemt.

   

  Een recent ECDC-rapport[1] laat zien dat er jaarlijks in Europa meer dan 670 000 infecties veroorzaakt worden door resistente micro-organismen. Volgens berekeningen waren er jaarlijks circa 33000 doden te wijten aan antimicrobiële resistentie (AMR) in Europa, waarvan 4982 infecties en 206 sterfgevallen in Nederland[2]. Wil je meer weten over antibioticaresistentie en hoe dit ontstaat? Bekijk dan het filmpje van het RIVM of lees meer op de site Zorg voor beter. 

   

  ---

  [1] European Centre for Disease Prevention and Control. (2022). Antimicrobial resistance surveillance in Europe. https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/Joint-WHO-ECDC-AMR-report-2022.pdf

  [2] Cassini, A., Högberg, L.D., Plachouras, D., Quattrocchi, A., Hoxha, A., Simonsen, G.S., … Monnet, D.L. (2019). Attributable deaths and disability-adjusted life-years caused by infections with antibiotic-resistant bacteria in the EU and the European Economic Area in 2015: a population-level modelling analysis. Lancet Infectious Diseases, 19(1), 56–66. https://doi. org/10.1016/S1473-3099(18)30605-4.

   

• Wie is de doelgroep?

  Wij richten ons op doktersassistenten, huisartsen (in opleiding) en praktijkondersteuners, werkzaam in de huisartsenpraktijk.

• Wie voert het verbetertraject uit?

  Tijdens deze audit wordt de NHG-richtlijn infectiepreventie in de huisartsen- en verloskundigenpraktijk getoetst door een deskundige infectiepreventie. De audit is ontwikkeld in samenwerking met de regio Rezisto en is getest in meerdere huisartsenpraktijken.

• Wat levert het je op?

                

  • Je ontvangt kosteloos een maatwerk adviesrapport van een deskundige op het gebied van infectiepreventie. Dit rapport kun je bijvoorbeeld gebruiken ter voorbereiding op een praktijkaccreditatie van de NPA of HAZO24;
  • De implementatiegidsen helpen je om bepaalde onderdelen op infectiepreventie / hygiëne gebied te verbeteren;
  • Tijdens de gehele implementatie mag je kosteloos advies vragen aan een van onze deskundige infectiepreventie;
  • In overleg kan de deskundige die het verbetertraject afneemt de resultaten van de audit meteen terugkoppelen aan de medewerkers in bijvoorbeeld een koffie- of lunchpauze.

   

• Wat vragen wij?

  

  - Een dagdeel (4 uur) waarop de deskundige infectiepreventie mee mag kijken met de werkprocessen in je huisartsenpraktijk;
  - Een kwartier tijd van 1 medewerker als voorbespreking op de audit.

  De huisartsenpraktijk is zelf verantwoordelijk voor het implementeren van eventuele verbeterpunten, wij adviseren hiervoor een medewerker verantwoordelijk voor te maken.

  Denk bijvoorbeeld aan: doktersassistenten, huisartsen (in opleiding), praktijkmanagers of praktijkondersteuner. Deze medewerker kan gedurende het traject kosteloos advies vragen aan een deskundige.

  

• Hoe kun je aan de slag?

  Behalve de praktische adviezen uit het auditrapport, bieden wij je implementatiegidsen aan met tips en leuke producten zoals: video’s, werkplekreminders, presentaties en kaarten om het gesprek over hygiëne aan te gaan. Hier kan de praktijk zelf op een praktische manier mee aan de slag. De onderwerpen van deze implementatiegidsen zijn onder andere: handhygiëne, persoonlijke hygiëne, reiniging, desinfectie & sterilisatie en reiniging en desinfectie van ruimten, meubilair en voorwerpen.

  Downloads

  • Kletspotkaarten
  • Implementatiegids reiniging
  • Implementatiegids handhygiëne
  • Implementatiegids persoonlijke hygiëne
  • Implementatiegids reiniging en desinfectie van ruimten

• Meedoen?

  Wil je meedoen? Stuur een email naar: secretariaat@zorgnetwerk-gain.nl  en vermeld de volgende gegevens: uw naam en telefoonnummer, naam praktijk, aantal locatie(s) praktijk, voorkeur voor weeknummer/ dag voor locatiebezoek.

  Huisartsenpraktijken kunnen zich aanmelden tot oktober 2024.

  Neem bij vragen of voor meer informatie gerust contact met ons op:

  secretariaat@zorgnetwerk-gain.nl.

Verwijderen onterechte antibiotica-allergie­registratie

Ongeveer 90% van de antibiotica-allergie registraties in de huisartsenpraktijken blijkt geen daadwerkelijke allergie te zijn. Dit leidt tot onnodig voorschrijven van tweede keus antibiotica of reservemiddelen. Wat bijdraagt aan het ontstaan van resistente micro-organismen. Voor patiënten waarbij het allergie label verwijderd kan worden, zijn meer antibiotica beschikbaar die niet alleen effectiever zijn, maar over het algemeen minder bijwerkingen hebben en tot minder zorgkosten leiden.

In 2024 is er in drie huisartsenpraktijken in de GAIN-regio een pilot uitgevoerd waarbij penicilline allergie labels gecontroleerd werden en onterechte labels verwijderd. Er is hierbij gebruik gemaakt van een stappenplan. Per stap is onderzocht welke obstakels er zijn, welke tijdsinvestering nodig is door wie en welke gevolgen de aanpassing heeft voor andere zorgverleners zoals apothekers, ziekenhuizen en het landelijke schakelpunt.

De in dit project gebruikte materialen stellen we hier beschikbaar als download.

• Handleiding extractie penicillineallergie uit patiëntendossier

  Zorgnetwerk Rezisto heeft voor verschillende systemen van de huisarts en/of apotheek stapsgewijs uitgewerkt hoe de patiënten met een penicillineallergie uit het systeem geëxtraheerd kan worden.

  • Instructies extractie patiëntendossiers (Tetra/Brickx, Mira, MicroHis, Vidi Vici, Mira/CGM, Farmacom)
  • Pharmacom extractie intoleranties

• Allergievragenlijst voor patiënten met een penicillineallergieregistratie in hun medisch dossier

  • Allergievragenlijst
  • Begeleidende informatiebrief bij allergievragenlijst

• Stroomschema ontlabelen antibiotica-allergieregistratie

  • Stroomschema ontlabelen antibiotica-allergieregistratie

• Terugkoppelingsbrieven aan patiënten betreffende wel/niet verwijderen van antibiotica-allergieregistratie uit medisch systeem

  • Patiëntenbrief: wel delabelen o.b.v. bijwerkingen
  • Patiëntenbiref: wel delabelen o.b.v. niet-ernstige type IV-allergie lang geleden
  • Patiëntenbrief: niet delabelen o.b.v. bewezen allergie
  • Patiëntenbrief: niet delabelen o.b.v. ernstige bijwerking
  • Patiëntenbrief: vooralsnog niet delabelen o.b.v. onzekerheid
  • Patiëntenbrief: vooralsnog niet delabelen o.b.v. sterke verdenking

• Notities in HIS

  • HIS notitie: Wel delabelen o.b.v. bijwerkingen
  • HIS notitie: Wel delabelen o.b.v. niet-ernstige type IV-allergie lang geleden
  • HIS notitie: Niet delabelen o.b.v. bewezen allergie
  • HIS notitie: Niet delabelen o.b.v. ernstige bijwerkingen

• Brieven aan apotheker

  • Wel delabelen o.b.v. niet-ernstige type IV-allergie lang geleden
  • Wel delabelen o.b.v. bijwerkingen